چرخدنده ها تجهیزات صنعتی ای هستند که به منظور انتقال حرکت دورانی طراحی شده اند. این انتقال حرکت باعث رسیدن به اهدافی همچون افزایش یا کاهش سرعت، افزایش گشتاور و تبدیل حرکت دورانی به حرکت خطی می شود.
چرخدنده ی ساده برای انتقال حرکت چرخشی بین محور های موازی به کار می روند. دندانه های این چرخدنده ها مستقیم و موازی با محور چرخش است.
نسبت قطر گام به تعداد دندانه ها مدول نامیده می شود. مدول، شاخص اندازه ی دندانه در سیستم SI است.
در کشور هایی که واحد های اینچی هنوز به طور گسترده به کار می روند از عکس مدول به عنوان معیار اندازه گیری دندانه استفاده می شود و گام قطری نامیده می شود. گام قطری به عنوان تعداد دندانه به اینچ بیان می شود.
فاصله ی یک نقطه از دندانه تا همان نقطه در دندانه ی بعدی، گام دایره ای نام دارد. گام چرخدنده ها از مشخصات مهم و کلیدی آن ها است. در دو چرخدنده ی درگیر، گام دایره ای یکسان است.
هنگامی که دو چرخدنده با هم درگیر می شوند، دو دایره ی فرضی وجود دارد که بر هم مماس اند. این دو دایره، دایره ی گام نامیده می شوند. تمامی محسبات چرخدنده ها بر پایه ی دایره ی گام انجام می گیرد.
گیربکس خورشیدی از اولین گیربکس های ساخته شده توسط پویش گیربکس سامان می باشد. در این نوع گیربکس ها چندین چرخدنده حول یه چرخدنده مرکزی می چرخند.
دایره ای است که دندانه ها روی آن قرار گرفته اند.
دایره ای است که بر دایره ی ادندوم چرخدنده ی درگیر مماس است.
نسبت قطر گام به تعداد دندانه ها مدول نامیده می شود. مدول، شاخص اندازه ی دندانه در سیستم SI است.
در کشور هایی که واحد های اینچی هنوز به طور گسترده به کار می روند از عکس مدول به عنوان معیار اندازه گیری دندانه استفاده می شود و گام قطری نامیده می شود. گام قطری به عنوان تعداد دندانه به اینچ بیان می شود.
هنگامی که دو چرخدنده با هم درگیر می شوند، دو دایره ی فرضی وجود دارد که بر هم مماس اند. این دو دایره، دایره ی گام نامیده می شوند. تمامی محسبات چرخدنده ها بر پایه ی دایره ی گام انجام می گیرد.
دایره ای است که دندانه ها روی آن قرار گرفته اند.
فاصله ی شعاعی بین سطح بالایی چرخدنده و دایره ی گام.
فاصله ی شعاعی بین سطح بالایی چرخدنده و دایره ی گام.
فاصله ی شعاعی از سطح پایینی چرخدنده تا دایره ی گام.
میانگین تعداد جفت های در حال تماس دندانه ها، یا به عبارتی نسبت تماس برابر است با طول مسیر تماس تقسیم بر گام مبنا.
نسبت تعداد دندانه های دنده(چرخدنده ی بزرگتر) به تعداد دندانه های پینیون(چرخدنده ی کوچکتر). نسبت دندانه برای چرخدنده ی جفت خارجی مثبت و برای چرخدنده ی جفت داخلی منفی است.
فاصله ی شعاعی از سطح پایینی چرخدنده تا دایره ی گام.
فاصله ی شعاعی از سطح پایینی چرخدنده تا دایره ی گام.
از آنجایی که امکان اندازه گیری گام، دایره ی مبنا، مدول و برخی دیگر از پارامتر های اساسی چرخدنده به صورت دقیق و با ابزار های ساده وجود ندارد و به منظور کروکی برداری و اندازه گیری ابعاد چرخدنده احتیاج است تا طول مماس پایه اندازه گیری شود. جهت اندازه گیری این پارامتر از میکرومتر فک بشقابی استفاده می شود. ابتدا تعداد مناسب دندانه ها به کمک نرم افزار کیسافت یا بهترین موقعیت قرارگیری فک های میکرومتر بر روی دندانه ها تعیین میگردد سپس طول مماس پایه اندازه گیری می شود. چنانچه عرض دندانه کم باشد از این روش نمی توان استفاده کرد و باید از پین با قطر مناسب هر چرخدنده استفاده کرد. نرم افزار کیسافت با گرفتن اطلاعاتی از قبیل مدول و تعداد دندانه و زاویه، تعداد دندانه ی مناسب و اندازه ی این پارامتر را با تلرانس مناسب تعیین می کند.