advertise

استراتژی های طراحی چرخدنده و نرم افزار کیسافت

طراحی صنعتی، به فرمول بندی نقشه ها برای برآورد نیاز های ساخت و تولید در صنعت گفته می شود. گاهی مسئله ی مورد نظر به طور دقیق و واضح مشخص شده است و در برخی موارد نیاز ویژه ای که باید ارضا شود آنقدر مبهم و فاقد شفافیت است که فکر و تلاش فراوانی لازم است. طراحی مانند مسائل علمی یا ریاضی، جواب منحصر به فرد ندارد و با رعایت تمام اصول طراحی و با به کارگیری دانش فنی، مسئله ای سلیقه ای است و با پیشرفت علم و تجهیزات قابل تغییر دادن و پیشرفت است. با این وجود هر طراحی هدفی را پیگیری می کند که باید توسط طراح محقق شود. مراحل کلی هر طراحی شامل موارد زیر است: ۱. تشخیص نیاز ۲. تعریف مسئله ۳. ترکیب کردن ۴. تحلیل و بهینه سازی ۵. ارزیابی ۶. عرضه

همه چیز در مورد طراحی چرخدنده

چرخ دنده یک قطعه ی کاربردی درصنعت است که وظیفه ی آن ایجاد هماهنگی میان قطعات دیگر است. در واقع انرژی به واسطه ی چرخدنده به قطعات مختلف انتقال داده شده و در نهایت حرکت را میسر می کند. این قطعه با توجه به کاربرد مورد نظر در انواع مدل ها و ابعاد مختلف ساخته می شود. تنوع و کاربرد گسترده ی چرخدنده ها و همچنین حساسیت در پروفیل دندانه جهت درگیری مناسب و طول عمر زیاد، دلیلی برای به وجود آمدن دستگاه های مخصوص برای پرداخت و مخصوصا دنده زنی چرخدنده شده است. چرخدنده ها برای تولید نیازمند طراحی خاص هستند که پیش نیاز آن دانش فنی و آشنایی با سازوکار و تولید این قطعات صنعتی می باشد. در این طراحی لازم است متریال مناسب، ابعاد و مشخات هندسی کامل چرخدنده و تمامی ماشینکاری و پرداخت های لازم از جمله دنده زنی مشخص می شود.به علاوه طراحی چرخدنده ازین جهت نیز دارای اهمیت بالایی است که تمامی مراحل ساخت و حتا مونتاژ و تعمیرات آن، وابسته به طراحی می باشد.

پروسه ی طراحی چرخدنده ها در صنعت

در حوزه ی طراحی و ساخت چرخدنده و گیربکس با توجه به شرایط سه مسیر متفاوت وجود دارد:
 ۱) نقشه ها موجود است و نیاز به طراحی و ساخت چرخدنده ها است.
۲) چرخدنده ها موجود است و باید با مهندسی معکوس به طراحی نقشه ها رسید.
 ۳)فقط اطلاعاتی مثل توان، دور، نسبت و سرعت در یک استیج موجود است و باید از پایه طراحی کرد. نرم افزار کیسافت برای تمامی مسیر های ذکر شده قابلیت های بی نظیری ارائه داده است.
• مشخص کردن متریال
 • طراحی ابعاد چرخدنده(قطر، عرض، تعداد دندانه و …)
 • طراحی پروفیل دندانه ها
• بررسی سختی مورد نیاز چرخدنده
 • طراحی قطعات وابسته به چرخدنده برای طراحی چرخدنده نیاز است به نکات مهم و کلیدی زیر به عنوان ضریب های محدود کننده ی طراحی در مشخص کردن ظرفیت هر چرخدنده دقت کرد:
 • گرمای ایجاد شده در حین کار
• گسیختگی دندانه ها بر اثر شکست
 • گسیختگی خستگی سطح های دندانه
• سایش ناشی از درگیری سطح های دندانه
• صدای حاصل از سرعت های زیاد، بارهای سنگین، یا بی دقتی در نصب علاوه بر موارد بالا فهرست زیر نیز باید حین طراحی مورد بررسی قرار گیرند: قابلیت اعتماد، اصطکاک، سودمندی، هزینه، وزن، سفتی، پرداخت سطح، تعمیر و نگهداری، حجم

جنس چرخدنده

جنس چرخدنده ها معمولا از میان فلز های همچون فولاد، چدن و برنز انتخاب می شود. در سال های اخیر از تفلون، تیتانیوم و آهن تفجوشی شده نیز برای ساخت انواع چرخدنده استفاده شده است. طراح باید جنس مناسب هر چرخدنده را با توجه به نیازی که هر کدام باید برآورده کنند انتخاب کند. از جمله موارد مورد توجه در این امر، استحکام، عمر سایشی، سر و صدا حین کار و قابلیت اعتماد است. در اغلب موارد فولاد های کربنی ساده یا انواع آلیاژ های فولاد به دلیل برخورداری از استحکام بالا و قیمت مناسب تر نسبت به برخی فلزات، در صنعت چرخدنده سازی انتخاب می شوند. چدن نیز انتخاب مناسبی به عنوان متریال ساخت چرخدنده است؛ چرا که مقاومت سایشی خوبی دارد به علاوه به ساختگی ریخته گری و ماشینکاری می شود. چدن ها نسبت به فولاد سرو صدای کمتری تولید می کنند. برنز ها انتخاب مناسبی برای چرخدنده های حلزونی هستند. در مواقعی که خوردگی مسئله ساز باشد از این فلز برای کاهش اصطکاک و سایش استفاده می شود.

آشنایی با مراحل مختلف ساخت و طراحی چرخدنده

طراحی بدنه ی چرخدنده

یکی از نکات مهم در طراحی بدنه ی چرخدنده، صلابت است. نافی باید به گونه ای باشد که به خوبی بتوان محور را در آن جا داد و همچنین باید ضخامت کافی برای ایجاد جای خار داشته باشد. علاوه بر ضخامت، نافی باید آنقدر طویل باشد تا چرخدنده در یک صفحه بدون لنگی بچرخد. به طور کلی قانون خاصی برای طراحی نافی وجود ندارد ولی اگر با صلابت کافی طراحی شوند تنش ها بسیار کمتر خواهند بود.

دنده های چرخدنده به روش های مختلفی قابل شکل دادن هستند که از رایج ترین روش ها می توان به ریخته گری ماسه ای، قالب گیری پوسته ای، ریخته گری دقیق، ریخته گری گریز از مرکز، ریخته گری تحت فشار و متالورژی پودر اشاره کرد. علاوه بر روش ریخته گری دندانه های چرخدنده را می توان با فرزکاری، صفحه تراشی و یا هاب کاری نیز شکل داد و با تراشکاری، سنگ زنی یا پرداخت به دقت و صافی سطح مورد نظر رساند.

در این روش لازم است برای هر چرخدنده از تیغه ی متفاوتی استفاده کرد تا شکل مربوطه ایجاد شود. در عمل برای ساخت هر چرخدنده در گستره ی ۱۲ دندانه تا دنده شانه ای، استفاده از ۸ تیغه لازم است. برای هر گام مجموعه ی جداگانه ای از تیغه ها استفاده می شود.

 در این روش دنده ها با رفت و برگشت تیغه ی پینیون یا تیغه ی دنده شانه ای در امتداد عمودی شکل می گیرند. این تیغه حین حرکت به آرامی تا عمق مورد نظر در بدنه ی چرخدنده فرو می رود. استفاده از تیغه ی دنده شانه ای روشی دقیق برای تراشیدن چرخدنده است چرا که پهلوهای دنده شانه ای انولوت صاف اند.

هاب ابزار برشی حلزونی شکل است که دندانه ها مانند دندانه های دنده شانه ای، پهلو های صافی دارند. محور هاب، حول زاویه ی جلو بر می چرخد و دندانه های چرخدنده ی ساده را شکل می دهد. هاب و بدنه ی چرخدنده، با سرعت زاویه ای مناسبی چرخانده می شوند و هاب به آرامی در رویه ی بدنه ی چرخدنده فرو می رود و دندانه ها تولید می شوند.

آشنایی با کیسافت

از بین کسانی که در صنعت چرخدنده و گیربکس سازی فعالیت می کنند کمتر کسی شاید اسم نرم افزار کیسافت را نشنیده باشد. می توان گفت کیسافت نرم افزاری تخصصی برای کالیبراسیون، بهینه سازی، محاسبه و آنالیز مجدد قطعاتی همچون چرخدنده،شفت، یاتاقان، تسمه و … است. در مورد چرخدنده ها ما به نرم افزاری نیاز داریم که با تعریف یک سری پیش فرض ها، به ما در طراحی کمک کند. سرعت محاسبات این برنامه بسیار مطلوب است و بر روی سیستم هایی با سخت افزارهای متوسط هم قابل استفاده است. ماژول های طراحی در این نرم افزار را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد: انواع چرخدنده ها، شفت و بیرینگ ها، اتصالات، انواع فنر، چرخ زنجیر و تسمه ها. نرم افزار کیسافت با دارا بودن استاندارد های طراحی در ماژول های مختلف این امکان را فراهم می کند که به صورت مهندسی فرآیند های طراحی، تحلیل و بهینه سازی را انجام داد. همچنین هنگامی که بحث استاندارد هایی نظیر AGMA, ISO, DIN در میان باشد از این نرم افزار در زمینه های اندازه دهی، بررسی طراحی، انجام محاسبات و تعیین عمر محصول استفاده می شود. محاسبات چرخدنده ی این نرم افزار تمام انواع چرخدنده را پوشش می دهد. برای شفت و یاتاقان، قدرت شفت و نرخ عمر یاتاقان با در نظر گرفتن هندسه داخلی محاسبه می شود. همچنین فرکانس های بحرانی خمش و پیچش شفت ها را نیز تعیین می کند. رایج ترین نوع فنر ها در نرم افزار کیسافت قابل محاسبه و صحت سنجی است. برای یافتن فنر مناسب برای بارگذاری مورد نظر، گزینه های متعدد سایزینگ برای پارامتر ها وجود دارد. یک پایگاه داده شامل رایج ترین مواد و قطر های مفتول در نرم افزار کیسافت فراهم شده است. استاندارد های تلرانسی نیز در این نرم افزار موجود است.